ჯეიმზ ჯოისი მეოცე საუკუნის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ფიგურაა. მისი რომანები გამოცემისთანავე მკითხველთა შორის რადიკალურად განსხვავებულ ემოციებსა და დამოკიდებულებას იწვევდა. ზოგიერთისათვის ჯოისი უდიდესი ნოვატორი იყო, ხოლო მეორე ნაწილისათვის - ადამიანი, რომელიც უბრალოდ გაუგებრად წერდა.

ჯეიმზ ჯოისი ცნობილი თავისი რომანით ,,ულისე“ გახდა, თუმცა წინამდებრარე სტატია მის ბოლო რომანს ,,ღამისთევა ფინეგანისათვის’’ ეხება, რომელსაც ჯოისი ჩვიდმეტი წლის განმავლობაში ქმნიდა და რომელიც დღესაც მკვლევართა დიდ ინტერესს იწვევს, რადგანაც ეს რომანი სავსეა ბიბლიური, ლიტერატურული თუ მითოსური ალუზიით.

სტატიაში განხილულია რომანის ერთ-ერთი მთავარი პერსონაჟის, ჰამფრი ჩიმპდენი ეართვიკერის, სახე, კერძოდ, გაანალიზებულია მისი კავშირი ირლანიურ მითოლოგიასთან და ის წარმოჩენილია, როგორც ირლანდიის მაღალი მეფე.

თუმცა ვიდრე კონკრეტულად ჰამფრი ჩიმპდენი ეართვიკერის შესახებ ვისაუბრებდე, მსურს მოკლედ მიმოვიხილო ჯეიმზ ჯოისის ის ენიგმატური ნაწარმოები, რომელსაც თავად ,,კაცობრიობის ისტორიად’’ მიიჩნევდა.

1922 წლის აგვისტოში ლონდონში ყოფნისას ჰერიეტ ვივერმა ჯეიმზ ჯოისს მომავალ გეგმებზე ჰკითხა, რომელზეც ამ უკანასკნელმა უპასუხა, რომ აპირებდა დაეწერა მსოფლიოს ისტორია. შეხვედრიდან თითქმის ერთი წლის შემდეგ ჯოისის წერილიდან ვიგებთ, რომ როგორც იქნა ,,ულისეს’’ ბოლო ,,ჰო’’-ს მერე ბოლოს და ბოლოს მოახერხა რამდენიმე სიტყვის დაწერა. ასე დაიწყო ჯეიმზ ჯოისმა მუშაობა იმ იდუმალებით მოცულ წიგნზე, რომელსაც იგი ჩვიდმეტი წლის განმავლობაში ქმნიდა და რომლის სათაურსაც დიდხანს არავის უმხელდა. ეს ჯოისის ბოლო და ყველაზე ენიგმატური ნაწარმოები დღეს ,,ღამისთევა ფინეგანისთვის’’ (‘Finnegans Wake’) სახელით არის ცნობილი.

ჯეიმზ ჯოისი არ ტყუოდა, როდესაც ჰერიეტ ვივერს უთხრა, რომ მსოფლიოს ისტორიის დაწერას აპირებდა. ,,ღამისთევა ფინეგანისათვის’’, მართლაც, მთელი კაცობრიობის ისტორიას მოიცავს და დღესაც, მიუხედავად მის გარშემო არსებული მრავალრიცხოვანი ლიტერატურისა, ერთ-ერთ ურთულეს ტექსტად ითვლება. უმნიშვნელოვანეს როლს ამ ტექსტის შექმნაში ალუზიები ასრულებს. ნაწარმოებში სხვადასხვაგვარ ალუზიას ვხვდებით: ბიბლიურს, მითოსურს, ლიტერატურულს. თუმცა, ყოველ მათგანს ერთი დანიშნულება აქვს - შექმნას ტექსტი, რომელიც მოიცავს კაცობრიობის ისტორიას.

ჯეიმზ ჯოისის რომანის სქემას ჩეპალიზოდში მცხოვრები ლუდხანის მეპტრონის, ჰამფრი ჩიპმუდენ ეართვიკერისა და მისი ოჯახის ერთი ღამე წარმოადგენს, თუმცა იმ მრავალი პარალელისა თუ ალუზიის გამოყენებით მკითხველისათვის აშკარა ხდება, რომ ერთვიკერი და მისი ოჯახი არქეტიპული ოჯახის სახეა და ჯოისის მიზანს ერთი ოჯახის ამბის მოყოლა კი არ წარმოაგენს, არამედ კაცობრიობის ისტორიის შექმნა. ჯოისის სწრაფვა ამგვარი უნივერსალიზაციისაკენ მის ყველაზე ტრადიციულ ნაწარმოებში ,,დუბლინელებშიც’’ კარგად ჩანს, რომ არაფერი ვთქვათ ,,ულისეზე’’, რომელშიც ჯოისის გმირების ერთი დღე დიდ სულიერ ოდისეადაა წარმოდგენილი. მაგრამ ამ ყოველივემ უფრო რადიკალურად და ნოვატორულად სწორედ ბოლო რომანში იჩინა თავი.

საინტერესოა თავად წიგნის სათაურიც, რომელსაც “ღამისთევა ფინეგანისათვის” ჰქვია, თუმცა ფინეგანი, როგორც ზემოთ ავღნიშნეთ, არ არის რომანის მთავარი გმირი. წიგნის სათაური კიდევ ერთი მინიშნებაა ჯოისის მცდელობაზე, შეექმნა დაცემული ადამიანის (კაცობრიობის) სახე, რომელიც აღგომის მოლოდინშია. წიგნის სათაურში გამოტანილი Finnegans - მხოლობითი კი არა კრებითია, რაც ხაზს უსვამს იმას, რომ თითოეული ჩვენგანი ცალ-ცალკე და ყველანი ერთად ვართ ფინეგანები, რომლებიც უნდა დავეცეთ იმისათვის, რომ ავღდგეთ.

და მაინც, ვინ არის ტიმ ფინეგანი?

1850-იანი წლებიდან ირლანდიაში დიდი პოპულარულობით სარგებლობდა ბალადა ტიმ ფინეგანზე, რომელიც მშენებელი იყო და რომელიც თავისი ერთფეროვანი ცხოვრების გასახალისებლად ყოველ დილით ერთ ჭიქა ვისკის სვამდა. ერთ დღეს ნასვამი კიბიდან ჩამოვარდა და თავის ქალა გაიტეხა. გარშემომყოფებმა მისი გვამი სახლში მიიტანეს და საღამოს დაიწყო ღამისთევა ფინეგანისათვის, თუმცა მას შემდეგ, რაც მომტირლებმა რამდენიმე ჭიქა დალიეს, ეს ყველაფერი ღრიანცელში გადაიზარდა. ღრიანცელს კი ყოველთვის თან ახლვს აყალმაყალი და ჩხუბი. სწორედ ამ ორომტრიალში ფინეგანის თავთან მოთავსებული ვისკი შემთხვევით ცხედარს გადაესხა, ყველასათვის გასაოცრად, მიცვალებული მკვდრეთით აღდგა და, შესაბამისად, ქელეხი ქეიფში გადაიზარდა. ბუნებრივია, იბადება კითხვა, თუ რამ გააცოცხლა მკვდარი ფინეგანი და ნუთუ ვისკის მაცოცხლებელი ძალა გააჩნია? ამ კითხვაზე პასუხი ვისკის ირლანდიურ სახელწოდებაშია დაფარული. გელურად ვისიკი წარმოიშვა ფრაზიდან  uisce beatha, რომელიც „სიცოცხლის წყალს“ ნიშნავს. ამიტომაც გასაკვირი არ არის, რომ სიცოცხლის წყალმა ფინეგანი მკვდრეთით აღადგინა.

ფინეგანის გაცოცხლება ერთგვარად ირონიულადაც შეიძლება მოგვეჩვენოს, რადგანაც ბიბლიაში თუ მითოლოგიაში მკვდრეთით ძირითადად მხოლოდ ღმერთები აღსდგებიან ხოლმე, ხოლო ჯოისის რომანში საქმე გვაქვს ერთ ჩვეულებრივ ლოთთან, რომელიც ძალიან შორს დგას ყველანაირი ამაღლებული საწყისისაგან. თუმცა სწორედ ამ გარემოებამ განაპირობა ჯოისის დაინტერესება მისით, რადგან ჯოისისათვის ფინეგანი იგივე ადამია, კაცობრიობის მამა, რომელიც დაეცა და რომლის აღგომაც ასე აუცილებელია იმისათვის, რომ ადამიანებმა ხელახლა მოიპოვონ სამოთხე. თუმცა ფინეგანი მხოლოდ ადამი როდია, ის არის ყველა ის დაცემული ღმერთი, ადამიანი თუ მითოლოგიური პერსონაჟი, რომელთა აღდგომის მოლოდინშია კაცობრიობა.

ფინეგანისა და მისი აღდგომის ისტორია ჯოისისათვის კიდევ ერთი საშუალებაა, ერთი მხრივ, ღმერთების და მათი დაცემის პაროდირებისა და, მეორე მხრივ, ალბათ, იმედის მიცემისა, რომ, თუ ფინეგანი აღსდგა, ე.ი. ყველაფერი განწირული არაა.

ამიტომაცაა, რომ მისი ნაწარმოების მთავარი გმირი ჰამფრი ჩიპმუდენი ეართვიკერია, ადამიანი, რომელიც ფინეგანის მსგავსად ნამდვილად არ წარმოადგენს გმირს ან კეთილშობილ პიროვნებას. ფინეგანის მსგავსად ისიც გახრწნილია, დაცემულია, როგორც ფიზიკურად ასევე სულიერად.

ხაზი უნდა გაესვას იმ ფაქტსაც, რომ ფინეგანი, ერთვიკერი და ფინ მაკქული¹

ხშირად არიან გაიგივებულნი და ნაწარმოებში ხშირია პარალელები, რომელსაც ავტორი მათ შორის ავლებს. ამანდა სიგლერი სტატიაში ,,ფოლკლორული ხიდის გადაკვეთა’’, რომ ,,ჯეიმზ ჯოისისათვის მითოსის გამოყენება ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ხერხია; გელური მითების და მითოსური პერსონაჟები ახალ სიცოცხლეს იწყებენ სწორედ ჯოისის რომანებში და მიუხედავად იმისა, რომ ჯეიმზ ჯოისი მთელი ცხოვრება იმის აფიშირებას ეწეოდა, თუ როგორი წინააღმდეგი იყო ,,გელური აღორძინების’’ მისი რომანები აშკარად საპირისპიროზე მიგვანიშნებენ. მის თითოეულ პერსონაჟს მოეპოვება ანალოგი გელურ მითოსში და გასაკვირი არაა, რომ ჰამფრი ჩიმპდენი ეართვიკერს, სხვა პერსონაჟებსა თუ გმირებს გარდა, ჯოისი ფინ მაკქულთან აიგივებს’’ [სიგლერი 2008:538].

არანაკლებ საგულისხმოა ჰამფრი ჩიმპდენი ეართვიკერის ინიციალები (HCE), რომელსაც ჯოისი გარკვეულ სიმბოლურ დატვირთვას ანიჭებს. ეს ინიციალები ბევრ მინიშნებასა და ალუზიას შეიცავს. ერთი მხრივ, საქმე გვაქვს მუშათა კლასის პიროვნებასთან, რომელიც მოხსენიებულია, როგორც ‘this man of hod, cement and edifice)’’² [ღ.ფ³ 4:25], ხოლო, მეორე მხრივ, არისტოკრატთან:“like Haroun Childeric Eggeberth”⁴ [ღ.ფ 4:32]. გარდა იმისა, რომ ჩიპმუდენის ინიციალები ემთხვევა არისტოკრატ - ჰაროუნ ჩილდერიკ ეგებერთისას, ამ სახელს ბევრ საინტერესო ალუზიამდე მივყავართ. მაგალითად, ადელინე გლეშინი აღნიშნავს, რომ ჩილდერიკ I, ჩილდერიკ II და ჩილდერიკ III ფრანკი მეფეები იყვნენ, მათ შორის ჩილდერიკ III იყო უკანასკნელი მეროვინგი მეფე [Glasheen, 1977:55]. ჯეიმზ ჯოისი საკმაოდ გატაცებული იყო ლორდ ჯორჯ გორდონ ბაირონის პოეზიით, და შესაბამისად არ არის გამორიცხული, რომ ჰაროუნ ჩილდერიკი ბაირონის ჩაილდ ჰაროლდსაც უკავშირდებოდეს. ადელინე გლეშინი კიდევ ერთ განმარტებას იძლევა ჰაროუნ ჩილდერიკ ეგებერთის შესახებ: ,,ჰიუ კულინგ ეარდლი ჩილდერსი მეცხრამეტე საუკუნის გამოჩენილი ბრიტანელი პოლიტიკოსი და სახელმწიფო მოხელე იყო, რომელსაც ზედმეტსახელი „Here Comes Everybody“ ჰქონდა, და რომელიც, თავის მხრივ, ერსკინ ჩილდერსის ბიძაშვილი იყო, ჰოუთში იარაღის შემოტანი და 1916 წლის აჯანყების მოწყობის მონაწილე” [Glasheen, 1977:55]. როგორც სხვადასხვა წყაროებიდან ვიცით ჯოისი საკმაოდ გატაცებული იყო ,,ათას ერთი ღამით’’⁵, სწორედ ამიტომ გამორიცხული არაა თუ ვივარაუდებთ, რომ ჰაროუნ ჩილდერიკი სერ რიჩარდ ფრენსის ბარტონია, მოგზაური, რომელიც დღეს თავისი  16-ტომიანი ,,ათას ერთი ღამის’’ თარგმანით არის ცნობილი. Childe ინგლისური ენის არქაული ფორმაა და ის კეთილშობილი წარმოშობის ადამიანს ნიშნავს, ანუ, თუ Childeric-ს ორად გავყოფთ, მივიღებთ Childe-Ric-ს, ანუ სერ რიკს, ანუ სერ რიჩარდს. ჰაროუნი კი ჰარუნ-ალ-რაშიდია, ბაღდადის ხალიფა წიგნში ,,ათას ერთი ღამე”.

ტიმ ფინეგანის მსგავსად ჰამფრი ჩიმპდენი ეართვიკერი იძულებულია, თავისი წილი ტვირთი ატაროს, თუმცა, როგორც დაცემული ადამიანი, იგი უუნაროა:“ Hero! Seven times thereto we salute you! The whole bag of kits, falconplumes and jackboots incloted, is where you flung them that time“⁶ [ღ.ფ. 26:8-10]

ამ წინადადებაში გვაქვს ბუდისტური და ეგვიპტური ალუზიები. ბუდას ცხოვრების მიხედვით მას ერთ-ერთმა ბერმა სწორედ ,,გმირი’’ უწოდა, ისიც მნიშვნელოვანია, რომ განსხივოსნების შემდეგ ბუდას შვიდჯერ მიესალმენ. მას შემდეგ, რაც ფინეგანი მკვდრეთით აღდგება, მას ისევ უკან ჩააბრუნებენ კუბოში და სწორედ ამ დროს მგლოვიარეები ხედავენ მისი სხეულის დანაწევრებას. სხეულის დანაწევრება და “Seven times thereto” მნიშვნელოვანია, რადგან, თუ გავიხსენებთ ოსირის ამბავს, მის სხეულს სწორედ 14 ნაწილად ანაწევრებს სეთი და შვიდჯერ ორი კი 14-ია. „მთელი ჩანთა თავისი აღჭურვილობით“ ჯადოსნური ხურჯინია, სადაც ყველა ის შელოცვაა, რომლებიც საჭიროა მკვდრეთით აღსადგენად. შევარდნის ბუმბულისაგან გაკეთებული თავსაბურავი ეგვიპტურ მითოლოგიაში რამდენიმე ღვთაებას ეკეთა, მათ შორის ნაყოფიერების ქალღმერთ ისისს, მინისა და შემოქმედი ღმერთს, ატუმს.

ჯოისი ისე აღწერს ფინეგანის კიბეზე წინ და უკან მოძრაობას, რომ ეს ერთგვარ რიტუალურ ცეკვას ემსგავსება; ცეკვას, რომელიც ირლანდიის მაღალ მეფეს (High King of Ireland) უნდა შეესრულებინა ტარას მთაზე. ფინეგანის მისია მხოლოდ კიბეზე ასვლა-ჩამოსვლა და აგურის ტარება კი არ არის, არამედ შუამავლობა ზეცასა და დედამიწას შორის. ფინეგანის ამ რიტუალურმა ცეკვამ უნდა გააერთიანოს ხორციელი და სულიერი, ზეცა და დედამიწა, ქალური და მამაკაცური საწყისი, ინი და იანი.  ამ ცეკვამ ასევე ხაზი უნდა გაუსვას ფინეგანის სექსუალურ შესაძლებლობებს და იმას, თუ რამდენად შეუძლია მას ცივილიზაციის შემოქმედი მამა იყოს. მისი რიტუალური ცეკვის დროს ვკითხულოთ „tuck up your part inher“⁷ [ღ.ფ. 4.29-30], სადაც ,,მას (her)” მდედრობითი სქესისაა და „ნაწილის ჩადება“ სექსუალურ აქტზე მიგვანიშნებს. ფინეგანმა თავისი ცეკვით თავისი ვაჟკაცობა და სიცოცხლისუნარიანობის დემონსტრირება უნდა მოახდინოს.

ფინეგანის რიტუალური ცეკვის შემდეგ ავტორი მაშინვე იწყებს მის გაიგივებას უძველეს დიდებულებთან: „Of the first was he to bare arms and a name“⁸   [ღ.ფ. 5.5]. გასათვალისწინებელია, რომ მის ჰერალდიკაზე გამოსახულია ირმის რქები, მონადირის ბუკი, უძველესი მუხა მწვანე მინდორზე: ,,His crest of huroldry, in vert with ancillars, troublant, argent, a hegoak, poursuivant, horrid, horned” [ღ.ფ. 5.6-7]. კელტური ტრადიციის თანახმად, რქადადგმული იყო ის კაცი, რომელსაც ცოლი ღალატობდა. ასევე გამორიცხული იყო ცოლის მხრიდან ირლანდიის მაღალი მეფის ღალატი, რადგან მას შეეძლო ყველაფერი მიეცა თავისი მეუღლისათვის, როგორც ფიზიკური, ასევე სულიერი.

ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე, გასაკვირი არა არის ის ფაქტი, რომ რქაადგმული და სულიერად თუ ფიზიკურად დაბეჩავებული მეფე განწირულია დაცემისათვის. იმ საბედისწერო ‘tragoady thundersday’⁹ [ღ.ფ. 5.13] მისი რიტუალური ცეკვა მისი ჩამოვარდნით მთავრდება: „His howd feeled heavy, his hoddit did shake“¹⁰ [ღ.ფ.6.8-9], “He stottered from the latter”¹¹ [ღ.ფ.6.8-9] და „Damb! he was dud¹²“ [ღ.ფ.6.10]. აღსანიშნავია, რომ მისი დაცემის მიზეზი მის დაცემამდე უკვე ცნობილია: „It may half been a missfired brick, as some say, or it mought have been due to a collupsus of his back promises, as others looked at it“¹³ [ღ.ფ.5.26-28]. ფინეგანის/ჰამფრი ჩიმპდენი ეართვიკერის ფიზიკური დაცემა, განსაკუთრებით კი მისი უუნარობა, ეტარებინა თავისი ტვირთი (პირდაპირი გაგებით თუ გადატანილი მნიშვნელობით), იწვევს მის დაცემასა და სიკვდილს.

რობერტ მაკალისტერი წიგნში ,,ტარა: ილანდიის კერპთაყვანისმცემელთა წმინდა ადგილი” ცდილობს, მოახდინოს იმ რიტუალთა რეკონსტრუირება, რომლებიც ტარას მთაზე ტარდებოდა. მაკალისტერის მიხედვით, ტარას მთაზე მეფის რიტუალური ცეკვა მოგვაგონებს ფინეგანის/ჰამფრი ჩიმპდენი ეართვიკერის მიერ ტვირთის ტარებას. რიტუალების დასაწყისში მეფეს, ზეცისა და დედამიწის მედიატორს, ტარას ამშენებელს, ირლანდიური ვაჟკაცობისა და სექსუალური მოწიფულობის განსახიერებას, მოეთხოვებოდა რიტუალური ცეკვის შესრულება, რომელიც დაამტკიცებდა, რომ ის ნამდვილად მზად იყო მეფობისათვის. მაკალისტერი წერს, რომ მას შეეძლო მეფობის შენარჩუნება, ,,თუ ის სახალხოდ იცეკვებდა და თან მიწას ატარებდა ზურგით” [Macalister, 1931:129]. მეფის ამ ცეკვით მის ვაჟკაცობასა და ამტანობას ზომავდნენ. აღსანიშნავია ისიც, რომ მიწისა და მეფის მხრიდან მიწის ზურგით ტარება შემთხვევითი არ არის. მიწა ქალღმერთ ანასთან იყო დაკავშირებული, რომელიც ხმელეთს წარმოადგენდა. შესაბამისად, მეფისა და ქალღმერთის ცეკვით ერთგვარად ერთიანდებოდა ზეცა და მიწა, ქალი და მამაკაცი, ფიზიკური და სულიერი. ეს ყველაფერი კი ცივილიზაციის გაგრძელებასა და აყვავებას მოასწავებდა.

მეფის ცეკვა ძალიან მნიშვნელოვანი ასპექტია და, თუ იგი ვერ მოახერხებს ჯეროვნად გაართვას თავი ამ ამოცანას, ეს ბევრ პრობლემას გამოიწვევს. დაცემული მეფე კარგავს ღვთაებების კეთილგანწყობას და მათ ინტერესს მის მიმართ. როდესაც მას უვარდება ტვირთი, უდავო ხდება ის, რომ იგი არ არის მოწიფული და ვერ მოახერხებს მიწის ქალღმერთის დაკმაყოფილებას და ვერ იქნება მისთვის სასურველი ქმარი. პირდაპირი და სიმბოლური გაგებითაც ის აღმოჩნდება უუნარო მის დასაუფლებლად. ამ კუთხით, მაკალისტერს ავლებს პარალელი ფინ მაქკულის ამბავთან: ,,შეგვიძლია გავიხსენოთ, როგორ დასთანხმდა ფერია დონაიტი, რომ ფინი მისი მეუღლე გამხდარიყო. ის იქნებოდა მისი ცოლი მანამ, სანამ ფინი წელიწადში ერთხელ მოახერხებდა გადახტომოდა უზარმაზარ ნაპრალს. როდესაც ის ამას ვეღარ შეძლებდა, მაშინ ფერია მას გამოუსადეგრად და მოხუცად ჩათვლიდა” [Macalister, 1931:128].

როდესაც ვსაუბრობთ ჰამფრი ჩიმპდენ ეართვიკერის სახეში ირლანდიური მითოსის ასახვის შესახებ, არ შეიძლება გვერდი ავუაროთ რომანის ნაწილს, რომელიც ცნობილია ,,ბაკლი და რუსი გენერლის” ეპიზოდის სახელით [ღ.ფ. 337.22-354.36) ამ მონაკვეთს დიალოგის ფორმა აქვს და მის მთავარ სათქმელს ახალგზრდა კაცის მიერ ,,მამის’’ დამხობა/მოკვლა წარმოადგენს.

დიალოგი ორ გაურკვეველ არსებას - ,,ბატსა” და ,,ტაფს” - შორის მიმდინარეობს, სადაც ბატი ბაკლის როლში წარმოგვიდგება. ამბავი, რომელიც ყირიმის ომის დროს მოხდა, დაფუძნებულია ჯოისის მამის მონათხრობზე. ბაკლი, ახალგაზრდა ირლანდიელი მეომარი, სრულიად შემთხვევით აღმოჩნდება ,,რუსი გენერლის’’ სიახლოვეს. თუმცა თავად რუსმა გენერალმა ამის შესახებ არაფერი იცის. პირველი რეაქცია, რომელიც ბაკლის მის დანახვაზე უჩნდება, არის მის მოკვლის სურვილი, მაგრამ ბაკლი მისი სამხედრო ფორმით, მედლებითა და აღნაგობით ისე მოიხიბლება, რომ ფიქრებში წავა და სულ გადაავიწყება თავისი განზრახვა. თუმცა მალევე გამოერკვევა და ზუსტად იმ დროს, როდესაც უნდა ესროლოს, გენერალი ჩაიხდის შარვალს. „Manurevring in open ordure to renewmurature with the cowruads in their airish pleasantry”¹⁴ [ღ.ფ. 344.16-17]. ამის ხილვაზე ბაკლის კვლავ გაეფანტა გონება და კვლავ შეყოყმანდა. თუმცა მას შემდეგ, რაც გენერალი ბალახს მოგლეჯს, რათა თავისი სასქესო ორგანო გაიწმინდოს, ბაკლი მას აუღელვებლად კლავს. მკითხველისათვის, ერთი შეხედვით, შეიძლება გაუგებარი იყოს, რამ გაააწყვეტინა ბაკლის ამის ჩადენა სწორედ ამ მომენტში. თუ პასუხს ირლანდიურ მითოსში მოვძებნით, მივხვდებით, რომ გენერალმა თავისი ამ ქმედებით შეურაცჰყო ,,წმინდა მიწა’’, რაც ბაკლისათვის ისევე, როგორც ყველა სხვა ჭეშმარიტი ირლანდიელისათვის, მიუღებელია.

რიჩარდ ელმანი წერს, რომ ჯოისი ხშირად უყვებოდა ბაკლის ამბავს თავის მეგობრებს და მიაჩნდა, რომ ,,ეს რაღაც კუთხით არქეტიპული იყო’’ [Ellman, 1948:90]. ნათალ ჰალფერი სტატიაში „Another Anecdote in Ellman“ ბაკლის ეპიზოდზე საუბრისას ამბობს: ,,რა არის ტორფში ისეთი, რომ ბაკლიმ ეს ირლანდიის შეურაცხყოფად მიიღო. პასუხი თავად რომანშია’’ [Halper, 1968:90]. ჰალპერი ხაზს უსვამს ის ფაქტს, რომ: „ჯოისმა მას ,,ნაწილი’’ კი არ უწოდა, არამედ - „Sob of Turf“, ანუ ტორფიანი ბალახი. ირლანდიას Old Sod-ის სახელით მოიხსენიებენ ხოლმე” [Halper, 1968:90]. ჰალფერი ასევე აღნიშნავს იმას, რომ ეს ამბავი არის დაბლა მდგომი ირლანდიელი ჯარისკაცის მცდელობა, დაამარცხოს იმპერიალისტური ძალა  [Halper, 1968:91].

ბაკლის ამბავი თავისი მითოსურ-ალუზიური ხასიათით მნიშვნელოვანია. ერთი შეხედვით, ჩვეულებრივი ამბავი ჯარისკაცზე, რომელმაც მტრის გენერალი მოკლა, საოცრად კომპლექსურ და ალუზიებით გაჯერებულ ეპიზოდად წარმოგვიდგება რომანში.

მიწის სიწმინის შებილწვის ამბავი არ წარმოადგენს ,,ბაკლისა და რუსი გენერლის ეპიზოის“ ერთადერთ კავშირს მითოსურ და წარმართულ ირლანდიასთან. ამბის მოყოლის ბოლო ეტაპზე ,,ბატი’’ და ,,ტაფი’’ ერთიანდებიან და თავიანთ თავს ფინ მაქკულს ადარებენ: Like Faun MacGhoul! [ღ.ფ. 354.5-6]. თუმცა ამბავი ,,ბატისა’’ და ,,ტაფის’’ გაერთიანების შესახებ ამ ეტაზე იჩრდილება მაგიური და მისტიური - ‘mulattomilitiaman’¹⁵ [ღ.ფ. 354.10]. ფინ მაქკულის მამა, კუმალი, იყო ფირ ბოლგელი (Fir Bolg) და, შესაბამისად, უფრო მუქკანიანი, ვიდრე მმართველი კელტები, რომლებიც ღია ფერის იყვნენ, ქერები. ფინ მაქკულის დედა კელტი არისტოკრატი იყო და სწორედ ამან განაპირობა ფინ მაქკულის სახის ფერი. ფინ მაქკუმლა პირობა დადო ფიანას წინაშე. ეს ფიცი ტარას რიტუალების დროს იდებოდა და ფიანას ყოველი ახალი წევრი ყოველგვარ კავშირს წყვეტდა ნათესავებთან.

დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, რომ ჯეიმზ ჯოისმა ლიტერატურული, ბიბლიური თუ მითოსური ალუზიების გამოყენების საფუძველზე, მართლაც, მოახერხა შეექმნა ტექსტი კაცობრიობის ისტორიის შესახებ, რომელიც ადამისა და ევას დაცემის შემდეგ მუდმივად აღგომის მოლოდინშია. ჯანბატისტა ვიკოს ფილოსოფიური ტრაქტატის ,,Scienza Nuova’’ მიხედვით, ამ სამყაროში ყველაფერი ციკლურია და წრეზე მოძრაობს, თუმცა ეს ციკლურობაც რამდენიმე ეტაპისაგან შედგება: პირველი არის ღმერთების ეტაპი, მეორე - გმირების და ბოლოს ადამიანებისა. ჯეიმზ ჯოისი ციკლური რომანი ჯანბატისტა ვიკოს ციკლურობის სამივე ეტაპს იყენებს თავის რომანში და ღმერთებისა და გმირების პაროდირების საშუალებით იმედს აძლევს კაცობიობას, რომ ფინეგანის მსგავსად ისიც შეძლებს აღდგომა-განახლებას.