მოდერნისტული ლირიკის დისკურსი და გალაკტიონის “ლურჯა ცხენები”

თანამედროვე და უახლეს ქართულ ლიტერატურულ კრიტიკაში განსაკუთრებული კვლევის საგანი იყო და არის გალაკტიონის "ლურჯა ცხენები", რაც, სავარაუდოდ, თავად ტექსტის განსაკუთრებული და გამოკვეთილი "მოდერნისტულობით" აიხსნება. ეს უკანასკნელი ვლინდება როგორც საზრისისეულ (იდეურ-ფილოსოფიურ), ისე სტრუქტურულ-ფორმალურ დისკურსთა დონეებზე."ლურჯა ცხენების" ტექსტში, ერთი მხრივ,  ჩანს ტრადიციული ლირიკული გმირის უარყოფისა და მისი უკუგდების ტენდენცია, რაც ლირიკული ტექსტის საზრისისეულ დისკურსში ვლინდება, როგორც მოდერნიზმის ეპოქის ადამიანის აპრიორული ეგზისტენციალური კრიზისის პოეტოლოგიური გამოხატულება. "ლურჯა ცხენების" ლირიკული გმირი სამყაროში ვეღარ ახდენს თვითიდენტიფიცირებას,  გაუცხოებულია მეტაფიზიკური პირველსაწყისებისადმი; შედეგად ლირიკულ "მე"-ში აპრიორულად მოცემულია ყოფიერების დისჰარმონიულობის ტრაგიკული განცდა. მეორე მხრივ, გალაკტიონის ლირიკულ ტექსტში აპრიორულია აბსოლუტური პოეზიის განწყობილებები (რაც ზოგადად მოდერნისტული ლირიკის, ამ შემთხვევაში სიმბოლისტური ლირიკის, უმთავრესი პოეტოლოგიური მახასიათებელია). ეს განწყობილებები ვლინდება აბსოლუტური მუსიკალურობისადმი სწრაფვასა და პოეტური მეტყველების მიზანმიმართულ აქცენტირებაში, როდესაც ხდება ტრადიციული ლირიკისათვის დამახასიათებელი სიტყვის (ასევე ფრაზის, სინტაგმატური ბმულობის) შიგნით მოცემული ნიშნისა და აღსანიშნის მთლიანობისა და პოეტური სიმბოლოს შიგნით მოცემული სახისა და იდეის მთლიანობის რღვევა და "განეიტრალება".

"ლურჯა ცხენებს" საგანგებო სტატიებს უძღვნიან რ. სირაძე [სირაძე, 2008: 215-229], რ. ხალვაში [ხალვაში, 2010: 129-140] და ბ. წიფურია [წიფურია, 2009: www...]. რ. სირაძე და რ. ხალვაში თავიანთ სტატიებში "ლურჯა ცხენების" ინტერტექსტუალურ მიმართებებს ავლენენ და განიხილავენ, ხოლო ბ. წიფურია გვთავაზობს, ერთი მხრივ, სიმბოლიზმის ძირითადი მსოფლმხედველობრივი და პოეტოლოგიური პრინციპებისა და, მეორე მხრივ, ზოგადად ქრისტიანული მსოფლმხედველობის კონტექსტთა ჭრილში ლირიკული ტექსტის საზრისის ჰერმენევტიკულ ინტერპრეტაციას (აქვე უნდა შევნიშნო, რომ "ლურჯა ცხენების" წიფურიასეული ინტერპრეტაცია ლირიკული ტექსტის შინაგანი ლოგოსის, ანუ ტექსტის სიღრმისეული დაფარული საზრისის განმარტებისა და წვდომის, პარადიგმატული მაგალითია). გალაკტიონის სხვა ლირიკული ტექსტებისა და, ზოგადად, გალაკტიონის შემოქმედების კონტექსტში "ლურჯა ცხენებს" ფილოსოფიური, პოეტოლოგიური, კომპარატივისტული, ინტერტექსტუალური თუ ვერსიფიკაციული პერსპექტივებიდან განიხილავენ გ. კანკავა [კანკავა, 1964: 7-11], მ. კვესელავა [კვესელავა, 1977: 61-64], რ. ბურჭულაძე [ბურჭულაძე, 1980: 169-178] მ. კოსტავა [კოსტავა, 1990: 129-135], ა. ხინთიბიძე [ხინთიბიძე, 1992: 126-128], ი. კენჭოშვილი [კენჭოშვილი, 1999: 92, 131, 158], ს. ბარამიძე [ბარამიძე, 2003: 150-155], ზ. შათირიშვილი [შათირიშვილი, 2004: 97-99].

ტრადიციული ლირიკა ძირითადად ორიენტირებულია ლირიკული გმირის/ლირიკული "მე"-ს მკვეთრად გამოხატულ სუბიექტურობასა და მის მსოფლმხედველობრივ და ემოციურ წიაღსვლებზე (მაგ. სენტიმენტალური, რომანტიკული ან რეალისტური პოეზია), რომელსაც შემდგომ ეფუძნება ტრადიციული ლირიკული ტექსტის მთელი იდეურ-მსოფლმხედველობრივი, სახისმეტყველებითი და სტრუქტურულ-კომპოზიციური სისტემა. მოდერნისტულ ლირიკაში ამის საპირისპიროდ უკანა პლანზე გადადის ან სრულიად გაუქმებეულია ე. წ. ლირიკული გმირი/ლირიკული "მე" და მისი მკვეთრად გამოხატული სუბიექტურობა. შესაბამისად, მოდერნისტული ლირიკის ლირიკული "მე" ტექსტში უკვე აღარ ფუძნდება უმთავრეს საბაზისო სტრუქტურულ ერთეულად, ანუ ავტორისა და ტექსტის ძირითადი მსოფლმხედველობრივი და ემოციური მთლიანობის მედიუმად, რომლის გარშემოც ტრადიციულ ლირიკაში შემდგომ იგება ხოლმე ლირიკული ტექსტის მთლიანი სტრუქტურულ-ფორმალური სისტემა (ტროპიკა, რიტორიკა, ვერსიფიკაცია) [Andreotti, 2009: 306-329]. შედეგად, მოდერნისტულ ლირიკულ ტექსტში ე. წ. ლირიკული "მე" და მისი სუბიექტურობა ან სრულიად "განეიტრალებულია", უკანა პლანზე გადადის, ან სულაც გაუქმებული და უარყოფილია (მაგ., ექსპრესიონისტულ ლირიკაში).

მოდერნისტულ ლირიკაში მოცემული ეს სტრუქტურული "რყევა", ერთი მხრივ, გამოწვეულია სამყაროსეული ჰარმონიულობისა და ყოფიერების გონითი წარმართულობისადმი მოდერნისტი ავტორის უნდობლობითა და მიუღებლობით (ჰეგელის ნაკადის უარყოფა), მეორე მხრივ, გონების განმანათლებლური კულტისა და სუბიექტის სუბიექტურობის ყოვლისშემძლეობისადმი სკეპსისით (კანტიანური და ფიხტეანური ნაკადის უარყოფა). აქ ვლინდება მენტალობის გლობალური და საყოველთაო ცვალებადობა (Mentalitätswandel) - თეოცენტრისტული და ანთროპოცენტრისტული არქეტიპული პარადიგმების დესტრუირება, რაც გამოწვეულია ნიცშესეული ღმერთის სიკვდილით. ამიტომაც, მოდერნისტულ ლირიკულ ტექსტებში იმთავითვე გაცხადებულია სუბიექტურობის კრიზისი და ლირიკული გმირის სუბიექტურობისაგან დაცლა, მისი განპიროვნება (Entpersönlichung). ყოველივე ეს, როგორც უკვე აღვნიშნე,  მოდერნისტული ლირიკის თვით სტრუქტურულ დონეზეც აისახა, სადაც ლირიკული გმირის დესუბიექტირებული, დისოცირებული, დაშლილი, დარღვეული სუბიექტურობა აღარ ფუძნდება ლირიკული ტექსტის საბაზისო სტრუქტურულ ერთეულად.  

გალაკტიონის სიმბოლისტური და პოსტსიმბოლისტური ლირიკა ზედმიწევნით ასახავს, ერთი მხრივ, ამ სტრუქტურულ ტრანსფორმაციას, ხოლო, მეორე მხრივ - მენტალობის ცვალებადობით განსაზღვრულ სუბიექტურობის დაშლასა და რღვევას (Ichdissoziation),  რისი პარადიგამტული ნიმუშიცაა "ლურჯა ცხენები". ლირიკული ტექსტის სტრუქტურაში წინა პლანზე გამოდის არა უცვლელი ლირიკული "მე" თავისი მყარი მსოფლმხედველობითა და ღრმა და ამაღლებული პიროვნული განცდებითა და ემოციებით (მაგალითად, როგორც ეს ილიას, ან ვაჟას ტრადიციულ ლირიკაშია), არამედ აქ უკვე მოცემულია დაშლილი, დისჰარმონიული, დეპერსონალიზებული ლირიკული გმირი. შესაბამისად, ლირიკული ტექსტის ონტოტექსტუალობა უკვე ასახავს სამყაროს  ისეთს,  როგორიც  ის  არის,  ანუ  სამყაროს,   რომელიც   ლირიკული "მე"-ს ცნობიერებისეული ნებელობის მიღმა და მისგან მოწყვეტილად და დამოუკიდებლად არსებობს (ფიხტეანური ნაკადის გაუქმება). ლირიკული გმირის ცნობიერებასა და განცდაში ყოფიერება ფუძნდება თავისი აპრიორული დისჰარმონიულობით, უსაზრისობითა და მიზანსმოკლებულობით, რასაც იგი იმთავითვე ვერ ცვლის და ვერ უპირისპირდება.  პირიქით, მოდერნისტული ტექსტის ლირიკული გმირი ყოფიერების ამ დისჰარმონიულობასა და აპოკალიფსურობას სრულად ექვემდებარება. "ლურჯა ცხენების" "განპიროვნებული", დესუბიექტივირებული ლირიკული გმირიც სწორედ ასეთ დისჰარმონიულ, დისოცირებულ, დაშლილ სამყაროში  არსებობს  და საბოლოოდ ინთქმება და ქრება არარაში.[1]

გალაკტიონის "ლურჯა ცხენების" მთლიან ტექსტუალურ სივრცეში, ანუ ლექსის ონტოტექსტუალობაში, სწორედ ყოფიერების ატელეოლოგიური აბსურდული, ყოველგვარ მიზანსა და საზრისს მოკლებული არსი და ადამიანური ეგზისტენციის ამაოებაა გაცხადებული. ხოლო, ლირიკულ ტექსტში მოცემული ონტოლოგიური სურათის მიხედვით, ყოველგვარ საზრისს მოკლებული ყოფიერება და ადამიანის არსებობა მხოლოდ სამყაროს ერთადერთ ირაციოანალს - ნებას (Wille) - ეფუძნება, მისი გამოვლინებაა, რამდენადაც თავად ნებაა ყოფიერების აპრიორული პირველსაწყისი. ამ ონტოლოგიური ირაციონალის, ნების, როგორც სამყაროს ერთადერთი საწყისის, მხატვრულ სიმბოლოდ კი ტექსტში ფუძნდება ლურჯა ცხენების სახისმეტყველება: ლურჯა ცხენების უსასრულო და ყოველგვარ მიზანს მოკლებული სრბოლა სიმბოლურად განასახიერებს სამყაროში სწორედ ნების, და არა გონის, აბსოლუტურობას, სასიცოცხლო ენერგიის, სასიცოცხლო ნებელობის სტიქიურ, დაუდგრომელ და საზრისმოკლებულ ბუნებას, სამყაროსეული  ნების   ატელეოლოგიურ   არსს,   რის   საფუძველზეც ყოფიერებაში ადამიანის ეგზისტენციას აპრიორულად ეკარგება ყოველგვარი  საზრისი:

„მხოლოდ ნისლის თარეშში, სამუდამო მხარეში,

ზევით თუ სამარეში, წყევლით შენაჩვენები,

როგორც ზღვის ხეტიალი, როგორც ბედის ტრიალი,

 ჩქარი გრგვინვა-გრიალით ქრიან ლურჯა ცხენები!" [ტაბიძე, 2011: 79].

აქედან გამომდინარე, ყოფიერების ის სურათი, რომელსაც გალაკტიონი "ლურჯა ცხენებში" გადმოსცემს, გამორიცხავს ყოველგვარ ტელეოლოგიას, რამდენადაც ლირიკული ტექსტის ონტოტექსტუალურ სივრცეში ნათლად იკვეთება ადამიანის ეგზისტენციის, როგორც საზრისმოკლებული და მიზანსმოკლებული მოცემულობის,  სრული უპერსპექტივობა. ვინაიდან ტრანსცენდენტურობა ("სამუდამო მხარე") უკვე ყველაფრისაგან გამიჯნული, თავისთავად და თავისთავში არსებული მონადური ყოფიერებაა, იგი საგანია თავისთავად, რომელიც სუბიექტისათვის საბოლოოდ და სამუდამოდ მიუწვდომელია (თანაც, როგორც ირკვევა, ეს „სამუდამო მხარე" ტრადიციული გაგების საღვთო სასუფეველი, პარადიზული ყოფიერება კი არ არის, არამედ არარა, „მარადისი, გასხივებული მხარე, სადაც არაა სიცოცხლე" - ტაბიძე 2004: 17). ეს კი იმთავითვე გამორიცხავს ადამიანის ეგზისტენციის ტელეოლოგიურობასა და თეოცენტრისტულობას:

„როგორც ნისლის ნამქერი, ჩამავალ მზით ნაფერი,

ელვარებდა ნაპირი სამუდამო მხარეში!

არ ჩანდა შენაპირი, ვერ ვნახე ვერაფერი,

ცივ და მიუსაფარი მდუმარების გარეშე.

მდუმარების გარეშე და სიცივის თარეშში,

სამუდამო მხარეში მხოლოდ სიმწუხარეა!" [ტაბიძე, 2011: 78].

ამგვარად, გამომდინარე იქიდან, რომ ყოფიერება ყოველგვარ აზრს მოკლებულია, ამ ონტოლოგიურ ვითარებაში უკვე თავად ადამიანის ეგზისტენციაც კარგავს ყოველგვარ საზრისს, ადამიანის არსებობა გადაიქცევა ინდივიდუალური ნებელობის გაუთავებელ უმიზნო გამოვლინებად, რომლის ფინალიც მხოლოდ არარასეულ „არსებობაში" გადასვლა, ანუ სრული გაქრობა და არყოფნაა: სიკვდილის ტოპოსის და აპოკალიფსური ხილვების ინტენსივობით („შეშლილი სახეების ჩონჩხიანი ტყეებით") ლირიკულ ტექსტში სწორედ ადამიანური ეგზისტენციის სრული არარაობა და ამოებაა გაცხადებული; ადამიანური ეგზისტენცია მოიაზრება, როგორც აბსურდულობითა და საზრისმოკლებულობით განპირობებული მუდმივი და უსასრულო ტანჯვა და სასოწარკვეთა, სადაც, შოპენჰაუერისაგან განსხვავებით, ადამიანს არასოდეს უწერია ნირვანისეული გარინდებისაგან მოგვრილი ნეტარება:

„ყვავილნი არ არიან, არც შვება-სიზმარია!

ეხლა კი სამარეა შენი განსასვენები!

რომელი სცნობს შენს სახეს, ან ვინ იტყვის შენს სახელს?

ვინ გაიგებს შენს ძახილს, ძახილს ვინ დაიჯერებს?

ვერავინ განუგეშებს საოცრების უბეში,

სძინავთ ბნელ ხვეულებში გამოუცნობ ქიმერებს!" [ტაბიძე, 2011: 78-79].

ამიტომაც მიმაჩნია, რომ გალაკტიონის ლირიკული ტექსტის დისკურსი „ბედისწერით დადგენილი საზღვრების გარღვევისა" და „ადამიანური შეზღუდულობის დაძლევის" პათოსით კი არ არის მოცული [კვესელავა, 1977: 63-65], ლურჯა ცხენების სახისმეტყველება „სულის უკვდავებას, სულის მარადიულ ქროლას" [კენჭოშვილი, 1980: 45], გალაკტიონის „პოეზიის უკვდავ ბუნებას" [კანკავა, 1964: 9] ან „ლჲუციფერის ერთ-ერთ ასპექტს" [კოსტავა, 1990: 131] კი არ განასახიერებს, არამედ ლურჯა ცხენების სიმბოლიკა ლირიკულ ტექსტში, ფუძნდება როგორც სიკვდილის ტოპოსი. მის ფარგლებში, ერთი მხრივ, სიმბოლურად განსახიერებულია სუბიექტის სრული გაქრობა და მისი ეგზისტენციის სასრულობა, რაზეც ლურჯა ცხენების იმთავითვე საიქიოსკენ სრბოლა მიანიშნებს: „ჩემი ლურჯა ცხენებით ჩემთან მოესვენებით, ყველანი აქ არიან". შდრ.: ცხენი, როგორც სიკვდილის სიმბოლო, და ლურჯი ფერის სახისმეტყველება, სადაც ლურჯი ფერი სიკვდილის სიმბოლოცაა - [Metzler, 2008: 47, 274]);  მეორე მხრივ, ლურჯა ცხენები სიმბოლურად განასახიერებენ ყოფიერების ბრმა, სტიქიურ, დიონისურ, ირაციონალურ, ყოველგვარ მიზანსა და საზრისმოკლებულ პირველსაწყისს - აბსოლუტურ ნებას, რომელიც სამყაროში ვლინდება, როგორც დაბადებისა  და კვდომის უსასრულო და საზრისმოკლებული ციკლი, როგორც უსასრულო, თავისთავადი წარმოქმნა და გაქრობა. [2]   

მიმაჩნია, რომ "ლურჯა ცხენების" ონტოტექსტუალურ სივრცეში ინტენცირებული დისოციაციური დისკურსები, ანუ ღმერთის სიკვდილით გამოწვეული მყარი ეგზისტენციალური საყრდენის დესტრუქცია და ეგზისტენციალური უპერსპექტივობა ("წევხარ ცივ სამარეში და არც სულს უხარია"), ზოგადად თანხვდება შოპენჰაუერის ნების მეტფიზიკისა და ნიცშეს ერთი და იმავეს მარადიული დაბრუნების (ანტი-)სწავლების დისოციაციურ დისკურსებს. თუმცა გალაკტიონი საკუთარი და მხოლოდ მისთვის დამახასიათებელი სუგესტიური პოეტური მეტყველებისა და სიმბოლისტური სახისმეტყველების საფუძველზე სუბიექტის სუბიექტურობისა და მოწესრიგებული და ჰარმონიული სამყაროს რღვევასა და დაშლას (რაც ჯერ კიდევ შოპენჰაუერთან და ნიცშესთან იღებს სათავეს) ესთეტიკურად კიდევ უფრო აღრმავებს, განავრცობს, აუკიდურესებს, ამდენად, აჰყავს ახალ მადისოცირებელ ხარისხში, რის შედეგადაც ფილოსოფოსთაგან მომდინარე იდეური იმპულსები და ინსპირაციები გალაკტიონთან ტრანსფორმირდება სრულიად ახალ საზრისისეულ და ესთეტიკურ ზეგანზომილებად, რის საფუძველზეც "ლურჯა ცხენები" უკვე გადადის თვითმყოფად აბსოლუტურ ესთეტიკურ ეგზისტენციაში და ფუძნდება როგორც აბსოლუტური პოეზიის ნიმუში.

დასკვნები

1. "ლურჯა ცხენების" ტექსტი ავლენს მოდერნისტული ლირიკისათვის დამახასიათებელ ორ აპრიორულ განზომილებას - მასში მოცემულია თავისებური სტრუქტურული და მენტალური „რყევა": ერთი მხრივ, ტრადიციული ლირიკული გმირის, როგორც ტექსტის მთავარი საბაზისო სტრუქტურული ერთეულის, დესტრუქცია-უარყოფა, მეორე მხრივ, თეოცენტრისტული მენტალობის დესტრუქციით გამოწვეული სუბიექტურობის მონოლითურობისა და ყოფიერების ჰარმონიულობის რღვევა-დაშლა. ამას ერთვის ლირიკულ ტექსტშივე მოცემული მოდერნისტული ლირიკის სხვა პოეტოლოგიური მახასიათებლები: პოეტური სიმბოლოს ფარგლებში სახე-იდეისა  (Bild-Sinn), და პოეტური სიტყვის ფარგლებში ბგერა-აზრის (Laut-Sinn) მთლიანობათა გაუქმება და რღვევა და ამის ხარჯზე სუგესტიური პოეტური მეტყველების აქცენტირებისა და აბსოლუტური მუსიკისაკენ მისწრაფება. ამიტომაც, „ლურჯა ცხენების" აღნიშნული პოეტოლოგიური და საზრისისეული მახასიათებლებიდან გამომდინარე, მიმაჩნია, რომ გალაკტიონის სწორედ ამ ლირიკული ტექსტის გამოქვეყნებით (1915) ივლება ზღვარი ქართულ ტრადიციულ ლირიკასა და მოდერნისტულ ლირიკას შორის და თავად „ლურჯა ცხენები" ფუძნდება, როგორც ქართული მოდერნისტული ლირიკის დასაწყისი.

 2. ტრადიციული ლირიკისაგან განსხვავებით, "ლურჯა ცხენების" ლირიკული გმირი აღარ არის ტექსტის სტრუქტურული ბაზისი, რამდენადაც ლირიკული გმირის სუბიექტურობა აღარ ავლენს მყარ მსოფლმხედველობრივ პოზიციასა და ემოციურ მონოლითურობას, რომლის ბაზაზეც, როგორც წესი, იგებოდა ხოლმე ტრადიციული ლირიკის სტრუქტურა და პოეტიკა. ამის საპირისპიროდ, "ლურჯა ცხენების" ლირიკული გმირი ავლენს სრულ პიროვნულ რღვევას, რაც გამოიხატება მსოფლმხედველობრივ სკეპსისსა ("არ ჩანდა შენაპირი, ვერ ვნახე ვერაფერი") და თვითიდენტობის შუძლებლობაში ("რომელი სცნობს შენს სახეს, ან ვინ იტყვის შენს სახელს?"). ამიტომაც, ლირიკული გმირის ცნობიერებასა და მსოფლგანცდაში ყოფიერება აღიქმება, როგორც იმთავითვე დისჰარმონიული მოცემულობა. შედეგად, "ლურჯა ცხენების" დეპერსონალიზებული ლირიკული გმირი "განეიტრალებულია", ანუ უკანა პლანზე გადადის, სრულიად "იხსნება" და ქრება ტექსტის ქსოვილში. "ლურჯა ცხენების" ლირიკული გმირის თხრობა მიმდინარეობს  პირველ და მეორე გრამატიკულ პირებში. ეს ტრადიციული ლირიკისათვის დამახასიათებელი აპრიორული რიტორიკული ხერხია. მისი საშუალებით ტრადიციულ ლირიკაში ინტენცირებულია ლირიკული გმირის მყარი, მონოლითური სუბიექტურობა და სამყაროსთან მისი სრული ჰარმონია, მაგრამ ეს ტრადიციული რიტორიკული ხერხი გალაკტიონთან უკვე იღებს საპირისპირო მსოფლმხედველობრივ დატვირთვას, ანუ სუბიექტისა და სამყაროს ჰარმონიულობის რღვევისა და დაშლის ინტენსიურად წარმოჩენის რიტორიკულ ფუნქციას. შესაბამისად, ლირიკული გმირის სუბიექტურობის ნაცვლად, ლირიკული ტექსტის მთავარ სტრუქტურულ ბაზისად უკვე ფუძნდება წმინდად ობიექტური, "საგნობრივი", მეტასუბიექტური განზომილება -  ლურჯა ცხენები.

3. ხოლო ლირიკულ ტექსტში მოცემული ზემოთაღნიშნული დისოციაციური დისკურსი განვითარებულია ლურჯა ცხენების სახისმეტყველებაში, რომელშიც ერთდროულად თავს იყრის სამმაგი სემიოზისი, რომლის ფარგლებშიც იკვეთება შემდეგი ონტოლოგიური და ეგზისტენციალური მახასიათებლები:

ა. ლურჯა ცხენები განასახიერებენ სამყაროს/ყოფიერების ირაციონალურ პირველსაწყისს - აბსოლუტურ ნებას/სიცოცხლეს და მის დროსა და სივრცეში უმიზნო, უსაზრისო და უსასრულო გამოვლინებას თავისთავადი და სტიქიური წარმოქმნისა და გაქრობის, დაბადებისა და კვდომის ფორმით;

ბ. ლურჯა ცხენები განასახიერებენ თავად ყოფიერების არსობრიობას (Wesenheit), ანუ იმას, თუ როგორია არსებულის, როგორც არსებულის, არსებობის ფორმა. შესაბამისად, ლურჯა ცხენების სახისმეტყველებაში ასახულია ყოფიერების მარადგანმეორებადი არსი, რაც ყოფაში და ყოველი ცალკეული ადამიანის ეგზისტენციაში ვლინდება, როგორც წარმოქმნისა და გაქრობის, დაბადებისა და კვდომის უსასრულო, უსაზრისო და მარადიულად ერთი და იგივე ონტოლოგიური აქტი.

გ. ლურჯა ცხენების სახისმეტყველება ლირიკული ტექსტის ონტოტექსტუალობაში ფუძნდება, ერთი მხრივ, როგორც ყოფიერების/ყოფის უსაზრისობის სიმბოლო, მეორე მხრივ, როგორც სუბიექტის დისოცირებული და ყოველგვარ საზრისს მოკლებული ეგზისტენციისა და მისი საბოლოო აღსასრულის, გაქრობის სიმბოლო. აქედან გამომდინარე, ლირიკულ ტექსტში სწორედ ლურჯა ცხენების სახისმეტყველება ფუძნდება უმთავრეს იდეურ და სტრუქტურულ საბაზისო ერთეულად (რაც უკვე ტექსტის სათაურშივეა კოდირებული), რასაც შემდეგ ემყარება ლირიკული ტექსტის დისოციაციური სემანტიკა, ტროპიკა, ვერსიფიკაცია და რიტორიკა.


[1]    იდეურ-ფილოსოფიური და სტრუქტურული თვალსაზრისით მნიშვნელოვანია, რომ უკვე თავად ლირიკული ტექსტის სათაური - „ლურჯა ცხენები", ერთი მხრივ, სწორედ ყოფიერების „ბრმა" ნებით, და არა გონით, დეტერმინებულობაზე მიანიშნებს და ამ ონტოლოგიური მოცემულობის კოდირებაა, მეორე მხრივ,  სათაური მთლიანი ლირიკული ტექსტის ნებისეული დისკურსით დეტერმინებულობაზე მინიშნებაცაა. მთელ ლექსს ლაიტმოტივად გასდევს ლურჯა ცხენების ქროლვა („ვით ცეცხლის ხეტიალი, როგორც ბედის ტრიალი, // ჩქარი გრგვინვა-გრიალით ქრიან ლურჯა ცხენები!"), რაც ამავდროულად მთელი ტექსტისათვის დამახასიათებელი   სუგესტიური პოეტურიმეტყველებითაა ინტენცირებული.

[2] საინტერესოა, რომ საკუთარი ლირიკული ტექსტის საზრისისეული დისკურსის ინტერპრეტაციას გალაკტიონი გადმოსცემს ოცდაათი წლის შემდეგ 1947 წლით დათარიღებულ ჩანაწერში, რომელშიც იგი   ხაზს უსვამს "ლურჯა ცხენების" ტექსტში დისოციაციური დისკურსის დომინირებასა და მის ტოტალობას: "1. ლურჯა ცხენები ნოვატორული ლექსია. 2. მას საფუძვლად უდევს რეალური საფუძველი. 3. შინაარსი მისი რეალისტურია. 4. ფორმა უაღრესად მუსიკალური, მანამადე არ არსებული. 5. იგი დაწერილია სამეცნიერო თემაზე. მეცნიერებაში მტკიცედ დადგენილ დებულებაზე, რომ დედამიწის გარეშე არსებობს მარადისი, გასხივებული მხარე, სადაც არაა სიცოცხელე. 6. ნისლის ნამქერი - განათებული ჩამავალი მზით და ნაპირი იმ სამუდამო მხარისა. სიტყვა - ელვარებდა  - აქ მოცემულია ჰიპერბოლურად. 7. არ სჩანდა შენაპირი - საუბარია რელიგიაზე, რომელიც ადამიანებს აპარებს, რომ სიკვდილის, ამ შემთხვევაში გარდაცვალების შემდეგ, არსებობს კიდევ სხვა ცხოვრება - ე. ი. სამოთხე. 9. ცივი მდუმარება სამუდამო მხარისა. მიუსაფარი მდუმარება, ე. ი. ახსნილი, განმარტებული მდუმარება, წინააღმდეგ აუხსნელი, განუმარტებელი, ნათელი მდუმარებისა. (სიკვდილი და არა სიცოცხლე). 11. მდუმარება და სიცივე - გაყინვა და არა სიცოცხლე. 12. სიმწუხარე - სამარადისო მხარისა. 13. უცეცხლობა - ცეცხლი - სახე სიცოცხლისა, ცეცხლის კრთომა თვალებში - უსიცოცხლო თვალები" [ტაბიძე, 2004: 17-18].

ლიტერატურა

ბარამიძე ს.
2003
ყოფიერება და დრო გალაკტიონის პოეზიაში. გალაკტიონიოლოგია II, თბილისი.
ბურჭულაძე რ.
1980
მხოლოდ ინტეგრალები, თბილისი.
კანკავა გ.
1964
ლიტერატურული ეტიუდები, თბილისი.
კენჭოშვილი ი.
1980
გალაკტიონ ტაბიძის პოეტიკა, თბილისი.
კენჭოშვილი ი.
1999
გალაკტიონ ტაბიძის სამყაროში, თბილისი.
კვესელავა მ.
1977
პოეტური ინტეგრალები. გალაკტიონ ტაბიძე და თანამედროვე პოეზია, თბილისი.
კოსტავა მ.
1990
გალაკტიონი , მნათობი N 6.
სირაძე რ.
2008
გალაკტიონის “ლურჯა ცხენები” და ვ. კანდინსკის “ლურჯი მხედარი” (ინტერტექსტუალური წაკითხვისათვის) . გალაკტიონოლოგია IV, თბილისი.
ტაბიძე გ.
2004
ფრაგმენტები . გალაკტიონოლოგია. III, თბილისი.
ტაბიძე გ.
2011
რჩეული, “ქართული მწერლობა”, ტ. 36, თბილისი.
შათირიშვილი ზ.
2004
გალაკტიონის პოეტიკა და რიტორიკა, გამ.-ობა „ლოგოს პრესი“, თბილისი.
წიფურია ბ.
2009
„ლურჯა ცხენების” გააზრებისათვის; მის.: http://www.burusi. worldpress.com/literature/galaktion- tabidze/2009/06/06/
ხალვაში რ.
2010
„ლურჯა ცხენების“ ინტერტექსტი - სემიოტიკა. N 7, თბილისი.
ხინთიბიძე ა.
1992
გალაკტიონი თუ ცისფერყანწელები. ქართული ლექსის უახლესი რეფორმა, თბილისი.
Andreotti M.
2009
Die Struktur der modernen Literatur, 4. Aufl., (UTB) Haupt Verlag, Bern / Stuttgart.
Metzler
2008
Metzler Lexikon literarischer Symbole, Metzler Verlag, Stuttgart.